1.2.3 Asas Nombor, SPM Praktis (Kertas 1)


Soalan 11:
Ungkapkan setiap yang berikut sebagai nombor dalam asas dua.
(a) 26 + 24 + 1
(b) 25 + 23 + 2 + 20

Penyelesaian:
(a) 2 6 + 2 4 +1 = 1 _ × 2 6 + 0 _ × 2 5 + 1 _ × 2 4 + 0 _ × 2 3 + 0 _ × 2 2 + 0 _ × 2 1 + 1 _ × 2 0 = 1010001 2


(b) 2 5 + 2 3 +2+ 2 0 = 1 _ × 2 5 + 0 _ × 2 4 + 1 _ × 2 3 + 0 _ × 2 2 + 1 _ × 2 1 + 1 _ × 2 0 = 101011 2


Soalan 12:
Nyatakan nilai digit 2 bagi nombor 324175 , dalam asas sepuluh.

Penyelesaian:


Nilai digit 2
= 2 × 53
= 250


Soalan 13:
101102 + 1112 =

Penyelesaian:


Secara alternatif, mendapatkan jawapan terus daripada kalkulator saintifik.


Soalan 14:
1100102 – 1112 =

Penyelesaian:


Secara alternatif, mendapatkan jawapan terus daripada kalkulator saintifik.

Bab 12 Asas Nombor

1.2 Asas Nombor, SPM Praktis (Kertas 1)
Soalan 1:
Ungkapkan 2058 sebagai nombor dalam asas lima.

Penyelesaian:
2058 = 2 × 8 2 + 0 × 81+ 5 × 8 0 = 13310




Soalan 2:
Nyatakan nilai digit 6 bagi nombor 16238, dalam asas sepuluh.

Penyelesaian:


1
6
2
3
Nilai tempat
83
82
81
80

Nilai digit 6
= 6 × 82
= 384


Soalan 3:
Diberi 3 × 53 + 4 × 52 + 5p = 34205, cari nilai p.

Penyelesaian:
34205 = 3 × 53 + 4 × 52+ 2 × 51 + 0 × 50
34205 = 3 × 53 + 4 × 52+ 5p+ 0

5p = 2 × 51
5p = 10
p = 2


Soalan 4:
Tukarkan 4 × 84 + 2 × 82 + 4 kepada satu nombor dalam asas lapan.

Penyelesaian:

84
83
82
81
80
4
0
2
0
48

Jawapan = 402048


Soalan 5:
Apakah nilai digit 3, dalam asas sepuluh, bagi nombor 43155?

Penyelesaian:
Mengenal pasti nilai tempat bagi setiap digit dalam nombor terdahulu.


4
3
1
5
Nilai tempat
53
52
51
50

Nilai digit 3
= 3 × 52
= 75


Soalan 6:
Ungkapkan 5(52 + 2) sebagai nombor dalam asas lima.

Penyelesaian:
Langkah 1: kembangkan 5(52 + 2) terdahulu.
Langkah 2: tulis 5(52 + 2) dalam bentuk pendaraban dalam asas lima.
5(52 + 2)
= 53 + 2 × 5
= 1 × 53 + 0 × 52 + 2 × 51+ 0 × 50
= 10205

53
52
51
50
1
0
2
05


Soalan 7:
1101102 – 111012 =

Penyelesaian:


Secara alternatif, mendapatkan jawapan terus daripada kalkulator saintifik.

Bab 12 Asas Nombor

1.1      Asas Nombor (Bahagian 4)

(F) Membuat pengiraaan melibatkan operasi tambah atau tolak bagi dua nombor dalam asas dua
1.      Dalam operasi penambahan dua nombor dalam asas dua, peraturan-peraturan berikut terpakai:


  02 + 02 = 02
  02 + 12 = 12
  12 + 02 = 12
  12 + 12 = 102
  12 + 12 + 12 = 102 + 12 = 112


2.      Dalam operasi penolakan dua nombor dalam asas dua, peraturan-peraturan berikut terpakai:


  02 02 = 02
  12 02 = 12
  12 12 = 02
  102 12 = 12
  



Contoh 1:
Cari nilai bagi setiap yang berikut:
(a)  11012+ 1102
(b)  110012+ 111002
(c)  110112– 11012
(d)  10002– 1012

Penyelesaian:
(a)


(b)


(c)


(d)



Pengiraan Kalkulator

Anda boleh mendapatkan jawapan terus daripada kalkulator saintifik dengan menekan:
    [MODE]   [MODE]   [3 (BASE)]

Masukkan yang berikut:
(a)
[ BIN ] 1101 [ + ] 110 [ = ]  
Paparan skrin ialah: [ 10011 ]

(b)
[ BIN ] 11001 [ + ] 11100 [ = ]  
Paparan skrin ialah: [ 110101 ]

(c)
[ BIN ] 11011 [ ] 1101 [ = ]  
Paparan skrin ialah: [ 1110 ]

(d)
[ BIN ] 1000 [ ] 101 [ = ]  
Paparan skrin ialah: [ 11 ]


Bab 12 Asas Nombor

1.1   Asas Nombor (Bahagian 3)

(E) Menukar nombor dalam sesuatu asas kepada asas yang lain
1.      Langkah-langkah untuk menukar nombor dalam sesuatu asas kepada asas yang lain.
           (a)  Tukar nombor itu kepada nombor dalam asas 10 dengan menggunakan bentuk 
                 pendaraban.
           (b)  Melakukan pembahagian berturut-turut untuk menukarkan nombor dalam asas 
                10 kepada asas-asas baru.


Contoh 1:
Tukarkan
(a)  1101012kepada nombor dalam asas lima
(b)  435kepada nombor dalam asas dua
(c)  3138kepada nombor dalam asas lima
(d)  4225kepada nombor dalam asas lapan
(e)  1001112kepada nombor dalam asas lapan
(f)   1578kepada nombor dalam asas dua

Penyelesaian:
(a)
1101012
= 1 × 25 + 1 × 24 + 0 × 23+ 1 × 22 + 0 × 21 + 1 × 20
= 5310 ← (tukar daripada asas 2 kepada asas 10)


(b)
435
= 4 × 51 + 3 × 50
= 2310← (tukar daripada asas 5 kepada asas 10)


(c)
3138
= 3 × 82 + 1 × 81 + 3 × 80
= 20310← (tukar daripada asas 8 kepada asas 10)


(d)
4225
= 4 × 52 + 2 × 51 + 2 × 50
= 11210← (tukar daripada asas 5 kepada asas 10)


(e)
1001112
= 1 × 25 + 0 × 24 + 0 × 23+ 1 × 22 + 1 × 21 + 1 × 20
= 3910 ← (tukar daripada asas 2 kepada asas 10)


(f)
1578
= 1 × 82 + 5 × 81 + 7 × 80
= 11110← (tukar daripada asas 8 kepada asas 10)



Pengiraan Kalkulator

1. Menetapkan kalkulator kepada mod ‘ASAS’ dengan menekan:
    [MODE]   [MODE]   [3 (BASE)]

2. Menetapkan kalkulator kepada asas nombor yang dikehendaki dengan menekan:
[BIN] → untuk asas 2
[DEC] → untuk asas 10
[OCT] → untuk asas 8

Masukkan yang berikut:
(e)
[ BIN ] 100111 [ = ]  [ OCT ]
Paparan skrin ialah: [478]
Oleh itu 1001112 = 478

(f)
[ OCT ] 157 [ = ]  [ BIN ]
Paparan skrin ialah: [1101111]
Oleh itu 1578 = 11011112



Bab 12 Asas Nombor

1.1   Asas Nombor (Bahagian 2)

(D) Menukar nombor dalam asas dua, asas lapan dan asas lima kepada nombor dalam asas sepuluh dan sebaliknya.
1.      Langkah-langkah untuk menukar nombor dalam asas 2, 8 dan 5 kepada nombor dalam  asas 10 adalah seperti berikut:
          (a)  Tulis nombor itu dalam bentuk pendaraban.
          (b)  Permudahkan bentuk pendaraban kepada satu nombor tunggal.

      Contoh 1:
Tukarkan setiap nombor yang berikut kepada nombor dalam asas 10.
      (a)  101012                       (b) 14238                               (c) 3245

Penyelesaian:
(a)  101012= 1 × 24 + 0 × 23 + 1 × 22 + 0 × 21+ 1 × 20 = 2110

(b)  14238 = 1 × 83 + 4 × 82 + 2 × 81 + 3 × 80= 78710

(c)  3245 = 3 × 52 + 2 × 51 + 4 × 50 = 8910


Gunakan Kalkulator
1. Menetapkan kalkulator kepada mod ‘ASAS’ dengan menekan:
    [MODE]   [MODE]   [3 (BASE)]

2. Menetapkan kalkulator kepada asas nombor yang dikehendaki dengan menekan:
[BIN] → untuk asas 2
[DEC] → untuk asas 10
[OCT] → untuk asas 8

Masukkan yang berikut:
(a)
[BIN] 10101 [=]  [ DEC ]
Paparan skrin ialah: [21]
Oleh itu 101012 = 2110

(b)
[OCT] 1423 [=]  [ DEC ]
Paparan skrin ialah: [787]
Oleh itu 14238 = 78710

    


2.      Langkah-langkah untuk menukar nombor dalam asas 10 kepada nombor dalam asas 2, 8 dan 5 adalah seperti berikut:
           (a)  Membahagikan nombor itu secara berturut-turut sehingga hasil bahaginya adalah
           sifar.
           (b)  Tulis nombor dalam asas baru dengan merujuk kepada baki nombor itu dari 
            bawah  ke atas .

Contoh 2:
Tukar 6110 kepada satu nombor dalam
     (a)  asas dua                     (b) asas lapan                        (c) asas lima

Penyelesaian:
(a)


(b)


(c)



Gunakan Kalkulator

1. Menetapkan kalkulator kepada mod ‘ASAS’ dengan menekan:
    [MODE]   [MODE]   [3 (BASE)]

2. Menetapkan kalkulator kepada asas nombor yang dikehendaki dengan menekan:
[BIN] → untuk asas 2
[DEC] → untuk asas 10
[OCT] → untuk asas 8

Masukkan yang berikut:
 (a)
[DEC] 61 [=]  [ BIN ]
Paparan skrin ialah: [1111012]
Oleh itu 6110 = 1111012

(b)
[DEC] 61 [=]  [ OCT ]
Paparan skrin ialah: [75]
Oleh itu 6110 = 758



Bab 12 Asas Nombor

1.1   Asas Nombor (Bahagian 1)

(A) Nombor dalam Asas Dua, Asas Lapan dan Asas Lima
1.      Nombor-nombor yang kita gunakan setiap hari adalah dalam asas sepuluh. Sepuluh digit yang digunakan dalam asas sepuluh ialah 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 dan 9.
2.      Nombor dalam asas dua dinyatakan dengan menggunakan hanya dua digit sahaja iaitu 0 dan 1. Misalnya: 1011012.
3.      Nombor dalam asas lapan dinyatakan dengan menggunakan hanya lapan digit sahaja iaitu 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 dan 7. Misalnya: 6758.
4.      Nombor dalam asas lima dinyatakan dengan menggunakan hanya lima digit sahaja iaitu 0, 1, 2, 3 dan 4. Misalnya: 1345.


(B) Nilai Sesuatu Digit bagi suatu Nombor dalam Asas 2, 8 dan 5

1.      Jadual yang di bawah menunjukkan nilai tempat bagi setiap digit dalam suatu nombor.

(a)  Dalam asas 2

Nilai tempat
26 = 64
25 = 32
24 = 16
23 = 8
22 = 4
21 = 2
20 = 1

(b)  Dalam asas 8

Nilai tempat
84 = 4096
83 = 512
82 = 64
81 = 8
80 = 1

(c)  Dalam asas 5

Nilai tempat
54 = 625
53 = 125
52 = 25
51 = 5
50 = 1

2.

 Nilai suatu digit = Digit itu × Nilai tempat digit itu


Contoh 1:
Nyatakan nilai bagi digit yang bergaris dalam setiap nombor yang berikut.
(a)  10111012                   (b) 36518                   (c) 32415

Penyelesaian:
(a)
Nilai tempat
26 = 64
25 = 32
24 = 16
23 = 8
22 = 4
21 = 2
20 = 1
Nombor
1
0
1
1
1
0
1

Nilai bagi digit 1 yang bergaris
= 1 × 26
= 1 × 64
= 64

(b)
Nilai tempat
83 = 512
82 = 64
81 = 8
80 = 1
Nombor
3
6
5
1

Nilai bagi digit 6 yang bergaris
= 6 × 82
= 6 × 64
= 384

(c)
Nilai tempat
53 = 125
52 = 25
51 = 5
50 = 1
Nombor
3
2
4
1

Nilai bagi digit 3 yang bergaris
= 3 × 53
= 3 × 125
= 375


(C) Tulis suatu nombor dalam asas dua, asas lapan dan asas lima dalam bentuk pendaraban
1.      Suatu nombor ditulis dalam bentuk pendaraban merujukkan kepada hasil tambah nilai bagi digit-digit yang membentuk nombor itu.

Contoh 2:
Tulis setiap yang berikut dalam bentuk pendaraban.
(a)  1110112                     (b) 4758                      (c) 24135

Penyelesaian:
(a)
Nilai empat
25 = 32
24 = 16
23 = 8
22 = 4
21 = 2
20 = 1
Nombor
1
1
1
0
1
1

1110112 = 1 × 25 + 1 × 24 + 1 × 23 + 0 × 22 + 1 × 21 + 1 × 20

(b) 
Nilai tempat
82 = 64
81 = 8
80 = 1
Nombor
4
7
5

4758= 4 × 82 + 7 × 81 + 5 × 80

(c)
Nilai tempat
53 = 125
52 = 25
51 = 5
50 = 1
Nombor
2
4
1
3

24135 = 2 × 53 + 4 × 52 + 1 × 51 + 3 × 50