9.8.3 Pembezaan, SPM Praktis (Kertas 2)


Soalan 5:
Suatu wayar dengan panjang 88cm dibengkokkan untuk membentuk satu bulatan. Apabila wayar dipanaskan, panjangnya bertambah dengan kadar 0.3cms-1.
(a) Hitung kadar perubahan jejari bulatan.
(b) Seterusnya, hitung jejari bulatan selepas 5s.

Penyelesaian:
Panjang lilitan bulatan,
L = 2πj
dL dr =2π

(a)
Diberi  dL dt =0.3 Kadar perubahan jejari bulatan= dj dt dj dt = dj dL × dL dt dj dt = 1 2π ×0.3 dj dt =0.0477  cms 1  

(b)
2πj=88 j= 88 2π = 44 π Oleh itu, jejari bulatan selepas 5s = 44 π +5( 0.0477 ) =14.24 cm


Soalan 6:
Diberi persamaan suatu lengkung ialah:
y = x2 (x – 3) + 1
(a) Cari kecerunan lengkung itu apabila x = –1.
(b) Cari koordinat-koordinat titik pusingan.

Penyelesaian:
(a)
y= x 2 ( x3 )+1 y= x 3 3 x 2 +1 dy dx =3 x 2 6x Apabila x=1 dy dx =3 ( 1 ) 2 6( 1 )      =9 Keceruan lengkung ialah 9.

(b)
Pada titik pusingan, dy dx =0
3x2 – 6x = 0
x2 – 2x = 0
x (x – 2) = 0
x = 0, 2

y = x2 (x – 3) + 1
Apabila x = 0, y = 1
Apabila x = 2,
y = 22 (2 – 3) + 1
y = 4 (–1) + 1 = –3
Maka, koordinat bagi titik-titik pusingan ialah (0, 1) dan (2, –3).

9.7.7 Pembezaan, SPM Praktis (Kertas 1)


Soalan 21:
Jika jejari bagi suatu bulatan menokok daripada 4cm kepada 4.01cm, cari perubahan kecil dalam luas.

Penyelesaian:
Luas bulatan, L= πj2
d A d r = 2 π r Perubahan kecil dalam luas kepada jejari, δ A δ r d A d r δ A = d A d r × δ r
δA = (2πj) × (4.01 – 4)
δA = [2π (4)] × (0.01)
δA = 0.08π cm2



Soalan 22 (3 markah):
Cari nilai bagi
( a )  had x1 ( 7 x 2 ), ( b ) f''( 2 ) jika f'( x )=2 x 3 4x+3.

Penyelesaian:
(a)
had x1 ( 7 x 2 ) =7 ( 1 ) 2 =6

(b)
 f'( x )=2 x 3 4x+3 f''( x )=6 x 2 4 f''( 2 )=6 ( 2 ) 2 4   =244   =20



Soalan 23 (4 markah):
Diberi bahawa L = 4t t2 dan x = 3 + 6t.
(a) Ungkapkan  dL dx  dalam sebutan t.
(b) Cari perubahan kecil bagi x, apabila L berubah daripada 3 kepada 3.4 pada ketika t = 1.

Penyelesaian:
(a)
Diberi L=4t t 2  dan x=3+6t L=4t t 2 dL dt =42t x=3+6t dx dt =6 dL dx = dL dt × dt dx dL dx =( 42t )× 1 6     = 42t 6     = 2t 3


(b)
δL=3.43=0.4 δL δx dL dx δx=δL÷ δL δx δx=δL× δx δL =0.4× 3 2t = 2 5 × 3 2t = 6 5( 2t ) Apabila t=1,  δx= 6 5( 21 ) = 6 5

9.7.6 Pembezaan, SPM Praktis (Kertas 1)


Soalan 18:
Garis normal kepada lengkung y = x2 + 3x pada titik P adalah selari dengan garis lurus y = –x + 12. Cari persamaan garis normal kepada lengkung itu pada titik P.

Penyelesaian:
Diberi normal kepada lengkung di titik P adalah selari kepada garis lurus y = –x + 12.
Maka, kecerunan normal lengkung itu = –1.
Seterusnya, kecerunan tangen kepada lengkung = 1

y = x2 + 3x
dy/dx = 2x + 3
2x + 3 = 1
2x = –2
x = –1
y = (–1)2+ 3(–1)
y = –2
Titik P = (–1, –2).

Persamaan garis normal kepada lengkung itu pada titik P ialah,
y – (–2) = –1 (x – (–1))
y + 2 = – x – 1
y = – x – 3





Soalan 19:
Diberi y = 3 4 x 2 , cari perubahan kecil dalam x yang akan menyebabkan menyusut daripada 48 kepada 47.7.

Penyelesaian:
y= 3 4 x 2 dy dx =( 2 ) 3 4 x= 3 2 x δy=47.748=0.3 perubahan kecil dalam x kepada y δx δy dx dy δx= dx dy ×δy δx= 2 3x ×( 0.3 ) δx= 2 3( 8 ) ×( 0.3 ) y=48 3 4 x 2 =48 x 2 =64 x=8 δx=0.025


Soalan 20:
Isipada air, Icm3, dalam satu bekas diberi oleh I = 1 5 h 3 + 7 h , dengan keadaan h cm ialah tinggi air dalam bekas itu. Air dituang ke dalam bekas itu dengan kadar 15cm3s-1. Cari kadar perubahan tinggi air, dalam cms-1, pada ketika tingginya ialah 3cm.

Penyelesaian:
I = 1 5 h 3 + 7 h d I d h = 3 5 h 2 + 7 = 3 h 2 + 35 5  

Diberi  dI dt =15h=3 Kadar perubahan tinggi air= dh dt dh dt = dh dI × dI dt Petua rantai dh dt = 5 3 h 2 +35 ×15 dh dt = 75 62  cms 1

8.5.8 Sukatan Membulat, SPM Praktis (Kertas 2)


Soalan 8:
Rajah di bawah menunjukkan bulatan PQT yang berpusat O dan berjejari 7 cm.

QS ialah garis tangen kepada bulatan pada titik Q dan QSR adalah sukuan bagi bulatan berpusat Q. Q ialah titik tengah bagi OR dan QP adalah garis perentas. OQR dan SOP adalah garis lurus.
[Guna π = 3.142]
Hitung
(a) sudut θ, dalam radian,
(b) perimeter, dalam cm, bagi kawasan berlorek,
(c) luas, dalam cm2, bagi kawasan berlorek.


Penyelesaian:
(a)
OQ=QR=QS=7 cm tanθ=1  θ= 45 o    = 45 o × π 180 o    =0.7855 rad

(b)
Panjang lengkok RS =7×( 0.7855×2 ) π rad= 180 o 45 o =0.7855 rad 90 o =0.7855 ×2 rad =7×1.571 =10.997 cm Panjang lengkok QP =7×( 0.7855×3 ) =7×2.3565 =16.496 cm Panjang perentas QP = 7 2 + 7 2 2( 7 )( 7 )kos 135 o rujuk bab 10 tingkatan 4 (penyelesaian segi tiga) bagi rumus kosine = 167.30 =12.934 cm Perimeter bagi kawasan berlorek =7+7+10.997+16.496+12.934 =54.427 cm

(c)
Luas kawasan berlorek =( 1 2 × 7 2 ×1.571 )+( 1 2 × 7 2 ×2.3565 ) ( 1 2 ×7×7×sin 135 o ) rujuk bab 10 tingkatan 4 ( penyelesaian segi tiga ) bagi rumus luas segi tiga =38.4895+57.734317.3241 =78.8997  cm 2

8.5.7 Sukatan Membulat, SPM Praktis (Kertas 2)


Soalan 7:
Rajah di bawah menunjukkan sektor QPR dengan pusat P dan sektor POQ, dengan pusat O.

Diberi bahawa OP = 17 cm dan PQ = 8.8 cm.
[Guna π = 3.142]
Hitung
(a) ∠OPQ, dalam radians,
(b) perimeter, dalam cm, sektor QPR,
(c) luas, dalam cm2, rantau berlorek.



Penyelesaian:

( a ) OPQ=OQP x+x+30=180    2x=150   x=75 OPQ= 75×3.142 180    =1.3092 radians

( b ) Panjang lengkok QR=jθ                                 =8.8×1.3092                                 =11.52 cm Perimeter sektor QPR =11.52+8.8+8.8 =29.12 cm

( c ) 30 o = 30×3.142 180 =0.5237 rad Luas tembereng PQ = 1 2 j 2 ( θsinθ ) = 1 2 × 17 2 ×( 0.5237sin30 ) = 1 2 ×289×( 0.52370.5 ) =3.4247  cm 2 Luas sektor QPR = 1 2 j 2 θ = 1 2 × 8.8 2 ×1.3092 =50.692  cm 2 Luas kawasan berlorek =3.4247+50.692 =54.1167  cm 2

8.5.6 Sukatan Membulat, SPM Praktis (Kertas 2)


Soalan 6:
Rajah di bawah menunjukkan semi bulatan PTQ, dengan pusat O dan sukuan RST, dengan pusat R.

Hitung
(a) nilai θ, dalam radian,
(b) perimeter, dalam cm, seluruh rajah itu,
(c) luas, dalam cm2, kawasan berlorek itu.



Penyelesaian:
( a ) sinROT= 2.5 5  ROT= 30 o θ= 180 o 30 o = 150 o   =150× π 180   =2.618 rad

( b ) Panjang lengkok PT=jθ                                 =5×2.618                                 =13.09 cm Panjang lengkok ST= π 2 ×2.5                                =3.9275 cm O R 2 + 2.5 2 = 5 2           O R 2 = 5 2 2.5 2             OR=4.330 Perimeter=13.09+3.9275+2.5+4.330+5                =28.8475 cm

( c ) Luas kawasan berlorek =Luas sukuan RSTLuas sukuan RQT Luas sukuan RQT =Luas OQTLuas OTR = 1 2 ( 5 ) 2 ×( 30× π 180 ) 1 2 ( 4.33 )( 2.5 ) =1.1333  cm 2 Luas kawasan berlorek =Luas sukuan RSTLuas sukuan RQT = 1 2 ( 2.5 ) 2 ×( 90× π 180 )1.1333 =3.7661  cm 2

8.5.5 Sukatan Membulat, SPM Praktis (Kertas 2)


Soalan 5:
Rajah di bawah menunjukkan sebuah semi bulatan PTS, dengan pusat O dan jejari 8 cm. PTR ialah sector sebuah bulatan dengan pusat P dan Q ialah titik tengah OS.
[Guna π = 3.142]
Hitung
(a)TOQ, dalam radians,
(b) panjang, dalam cm , lengkok TR,
(c) luas, dalam cm2, kawasan berlorek.


Penyelesaian:
(a)
kosTOQ= 4 8 = 1 2  TOQ= 60 o =60× π 180 =1.047 radians

(b)


TPO= 30 o   =30× π 180   =0.5237 P T 2 = 8 2 + 8 2 2( 8 )( 8 )kos120 P T 2 =192 PT= 192 PT=13.86 cm Panjang lengkok TR=13.86×0.5237 =7.258 cm

(c)
Luas sektor PTR = 1 2 × 13.86 2 ×0.5237 =50.30  cm 2 Panjang TQ = P T 2 P Q 2 = 13.86 2 12 2 =6.935 cm Luas  PTQ = 1 2 ×12×6.935 =41.61  cm 2 Luas kawasan berlorek =50.3041.61 =8.69  cm 2


7.3.4 Statistik, SPM Praktis (Kertas 1)


Soalan 7:
Satu set data mengandungi dua belas nombor positif.
Diberi bahawa Σ ( x x ¯ ) 2 =600 dan Σ x 2 =1032.
Cari
(a) varians
(b) min

Penyelesaian:
(a)
Varians= Σ ( x x ¯ ) 2 N             = 600 12             =50

(b)
Varians= Σ x 2 N ( x ¯ ) 2         50= 1032 12 ( x ¯ ) 2      ( x ¯ ) 2 =8650             =36            x ¯ =36



Soalan 8 (2 markah):
Jadual menunjukkan maklumat tentang suatu set data.

Jadual

Nyatakan
(a) nilai p jika m = 20,
(b) nilai q jika p = 2.5.

Penyelesaian:
(a)
Sisihan piawai baharu = sisihan piawai asal × p
20 = 5 × p
p = 4

(b)
Median baharu = [median asal × p] + 1
q = 2p × 1
q = 2(2.5) + 1
q = 5 + 1
q = 6



Soalan 9 (3 markah):
Jadual menunjukkan taburan skor yang diperolehi sekumpulan murid dalam suatu pertandingan.

Jadual

(a)
 Nyatakan nilai minimum bagi x jika skor mod ialah 4.
(b) Cari min skor bagi taburan itu jika x = 1.
 
Penyelesaian:
(a)
Nilai minimum bagi x = 8

(b)
Min = 1( 3 )+2( 6 )+3( 7 )+4( 1 )+5( 1 ) 3+6+7+1+1 = 45 18 =2.5

7.3.3 Statistik, SPM Praktis (Kertas 1)


Soalan 5:
Satu set data terdiri daripada 9, 2, 7, x2 – 1 dan 4. Diberi min ialah 6, cari
(a) nilai positif bagi x,
(b) median dengan menggunakan nilai x di (a).

Penyelesaian:
(a)
Min=6 9+2+7+ x 2 1+4 5 =6 x 2 +21=30     x 2 =9  x=±3 Nilai positif bagi x=3.

(b)
Mengatur nombor dalam susunan menaik
2, 4, 7, 8, 9
Median = 7


Soalan 6:
Suatu set mempunyai tujuh nombor dengan sisihan piawai 3 dan suatu set lain mempunyai tiga nombor dengan sisihan piawai 4. Kedua-dua set nombor itu mempunyai min yang sama.
Jika dua set nombor tersebut digabungkan, cari varians.

Penyelesaian:
X ¯ 1 = Σ X 1 n 1 m= Σ X 1 7 Σ X 1 =7m m= Σ X 2 3 Σ X 2 =3m σ= Σ X 2 N ( X ¯ ) 2 σ 2 = Σ X 2 N ( X ¯ ) 2 9= Σ X 1 2 7 m 2 63=Σ X 1 2 7 m 2 Σ X 1 2 =7 m 2 +63

16= Σ X 2 2 3 m 2 48=Σ X 2 2 3 m 2 Σ X 2 2 =48+3 m 2 Σ Y 2 =Σ X 1 2 +Σ X 2 2 Σ Y 2 =7 m 2 +63+3 m 2 +48   =10 m 2 +111 ΣY=Σ X 1 +Σ X 2 ΣY=7m+3m=10m Varians Gabungan: σ 2 = Σ Y 2 N ( ΣY N ) 2 σ 2 = 10 m 2 +111 10 ( 10m 10 ) 2 = 10 m 2 +111 10 m 2 = 10 m 2 +11110 m 2 10 = 111 10 =11.1

6.8.8 Geometri Koordinat, SPM Praktis (Kertas 2)


Soalan 8:
Rajah di bawah menunjukkan sisi empat ABCD. Titik C terletak pada paksi-y.

Persamaan garis lurus AD ialah 2y = 5x – 21.
(a) Cari
(i) persamaan garis lurus AB,
(ii) koordinat A,
(b) Titik P bergerak dengan keadaan jaraknya dari titik D sentiasa 5 unit.
Cari persamaan lokus P.


Penyelesaian:
(a)(i)
2y=5x21 y= 5 2 x 21 2 m AD = 5 2 m AB × m AD =1 m AB × 5 2 =1 m AB = 2 5 Persamaan AB y y 1 = m AB ( x x 1 ) y+1= 2 5 ( x+2 ) 5y+5=2x4 5y=2x9

(a)(ii)
2y=5x21 .......... ( 1 ) 5y=2x9 .......... ( 2 ) ( 1 )×5:10y=25x105 .......... ( 3 ) ( 2 )×2:10y=4x18 .......... ( 4 ) ( 2 )( 4 ):0=29x87                 x=3 Dari ( 1 ), 2y=1521 2y=6 y=3 A=( 3 , 3 )

(b)
y=2, 4=5x21 5x=25 x=5 Titik D=( 5, 2 ) PD=5 ( x5 ) 2 + ( y2 ) 2 =5 ( x5 ) 2 + ( y2 ) 2 =25 x 2 10x+25+( y 2 4y+4 )=25 x 2 + y 2 10x4y+4=0